Europa stawia na badania i innowacje – opublikowano nową strategię Komisji Europejskiej
15 września 2025 Komisja Europejska przedstawiła dokument pn. „European strategy on research and technology infrastructures”[1] , który ma jasno zaznaczony cel: wzmocnienie przywództwa Starego Kontynentu w dziedzinie doskonałości naukowej i innowacji technologicznych. Strategia ma pomóc Europie wrócić do gry jako lider w dziedzinie przełomowych badań i nowoczesnych innowacji. Europa zdaje sobie sprawę, aby pozostać głównym graczem w globalnym wyścigu musi wzmocnić swoje infrastruktury badawcze i technologiczne i sprawić, aby były jeszcze bardziej zintegrowane i dostępne dla szerszego grona odbiorców.
Europa powinna nie tylko, jak dotychczas, inwestować w zasoby takie jak laboratoria, centra danych, superkomputery, akceleratory cząstek czy platformy cyfrowe w chmurze, ale wykonać kolejny krok. Musi sprawić, żeby zasoby były bardziej dostępne, zintegrowane i dostosowane do potrzeb naukowców oraz innowacyjnych firm. Tylko w taki sposób może nadawać tempo zamiast próbować gonić innych globalnych graczy.
Ta strategia podkreśla, że rozwój infrastruktury to coś więcej niż tylko budowa nowych obiektów: chodzi o zapewnienie Europie technologicznej niezależności i zwiększenie jej konkurencyjności w coraz bardziej skomplikowanej sytuacji geopolitycznej. Kraje członkowskie, instytuty badawcze i decydenci będą musieli skierować swoją uwagę na projekty związane z otwartym dostępem do danych, infrastrukturami w chmurze czy cyfrowym wsparciem dla badań – dlatego, że to one mają dziś największy wpływ na to, jak szybko nauka może przekładać się na konkretne innowacje.
Strategia składa się z pięciu kluczowych obszarów działań:
- Rozbudowa i lepsze wykorzystanie infrastruktury badawczej. Dlatego strategia stawia na uproszczenie procedur, lepsze planowanie wydatków i większe wsparcie dla długofalowych projektów.
- Ułatwienie dostępu do infrastruktury. Europejska nauka i innowacje nie mogą być tylko dla wybranych. Kluczem jest otwartość – zarówno dla naukowców, jak i firm, od małych start-upów po największe korporacje.
- Przyciąganie i rozwój talentów – od techników po liderów badań. Strategia stawia na rozwój talentów: atrakcyjne ścieżki kariery, dostęp do szkoleń, chce też pokazać światu, że warto wybrać Europę jako miejsce do życia, pracy i tworzenia przełomowych technologii.
- Lepsze zarządzanie i inwestowanie. Innowacje mogą naprawdę rozwinąć swój potencjał tylko przy sprawnym zarządzaniu i przewidywalnym finasowaniu.
- Współpraca międzynarodowa i bezpieczeństwo technologiczne. Komisja Europejska stawia na ochronę danych, bezpieczeństwo infrastruktury i umiejętność reagowania na globalne kryzysy, ponieważ w obecnej sytuacji innowacje bez sprawnego systemu zabezpieczeń nie maja racji bytu.
W dokumencie „European Strategy on Research and Technology Infrastructures” (COM(2025) 497) również wyraźnie zaznaczono priorytety Komisji Europejskiej dotyczące rozwoju EOSC. Komisji zależy na wzmocnieniu Federacji jako wspólnej przestrzeni generującej dane badawcze w Europie i trafniejsze powiązanie zasad FAIR z innymi zbiorami danych. Duży akcent położono na przygotowanie baz danych do pracy ze sztuczną inteligencją oraz rozwój narzędzi, które umożliwią badaczom trenowanie i budowanie modeli AI. Istotnym punktem dokumentu jest skupienie się na gwarancji bezpiecznego przechowywania i udostępniania danych w ramach europejskich zasad suwerenności cyfrowej. Wreszcie – dokument przewiduje stworzenie jednego, zintegrowanego systemu dostępu do usług infrastrukturalnych, swoistego „one-stop-shop”, w którym znajdą się także usługi EOSC.
Coraz bardziej napięty kontekst geopolityczny sprawia, że UE musi chronić swoje zasoby naukowe i technologiczne. Z jednej strony EOSC ma być platformą otwartej nauki, która wspiera globalną współpracę i wymianę danych. Z drugiej staje się narzędziem, umożliwiający kontrolę nad krytycznymi danymi.
W obliczu rosnących napięć geopolitycznych i globalnej rywalizacji technologicznej, EOSC przestaje być jedynie projektem dla środowiska akademickiego. Staje się jednym z filarów bezpieczeństwa i konkurencyjności Europy w XXI wieku.
[1] Commission launches new strategy to strengthen Europe’s research and technology infrastructures | European Research Area Platform
