EOSC-PL w gronie organizacji współtworzących Federację EOSC
Narodowe Centrum Nauki, we współpracy z partnerami krajowego węzła EOSC-PL: Uniwersytetem Warszawskim, Politechniką Gdańską oraz Konsorcjum PLGrid (ACK Cyfronet AGH, ICM UW, PCSS, CI TASK, WCSS, NCBJ), zostało wybrane do udziału w pilotażowej fazie budowy Federacji EOSC. Jej celem jest zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności europejskiej przestrzeni badawczej.
W marcu rozpoczęła się faza budowania Federacji EOSC. Punktem startowym były warsztaty, które odbyły się w dniach 17-18 marca w Brukseli. Uczestniczyło w nich 75 przedstawicieli z 13 organizacji wybranych w wieloetapowej procedurze selekcyjnej, w której konkurowało 121 organizacjami z całej Europy. Wśród wybranych organizacji znalazły się: BMRI ERIC, CERN, CNR (Blue-Cloud 2026), CNRS (Data Terra), CSC-IT Center for Science, CVTI SR, Life Science Research Node (w imieniu: ELIXIR, EMBL, Euro-BioImaging ERIC oraz Instruct-ERIC), ESRF (PaNOSC), EUDAT, Foundation ICSC, NCN (reprezentujący EOSC-PL), NFDI, SURF (więcej). Kandydaci byli weryfikowani m.in. pod kątem dojrzałości organizacji, różnorodności zasobów, stosowania zasad inkluzyjności, reprezentacji geograficznej, a także gotowości organizacyjnej i technicznej do dobrowolnego wniesienia wkładu w fazę tworzenia Federacji. Polska jest jednym z dwóch krajów z regionu Europy Środkowo-Wschodniej, które będą uczestniczyć w tym procesie.
Podczas warsztatów przedstawiciele węzłów zaprezentowali szereg inspirujących inicjatyw w obszarze danych badawczych, które planują wdrożyć w fazie budowy Federacji EOSC. Przedstawione działania odzwierciedlają różnorodność i potencjał, jaki wnosi każda organizacja. Obecnie wszystkie 13 węzłów przystąpiło do opracowywania szczegółowych planów realizacji priorytetowych zadań. Kolejne spotkanie przedstawicieli węzłów Federacji EOSC zaplanowano na czerwiec 2025 roku.
Europejska Chmura Otwartej Nauki (ang. European Open Science Cloud, EOSC) to inicjatywa Komisji Europejskiej, której jednym z głównych celów jest stworzenie otwartego środowiska badawczego, które ułatwi naukowcom dostęp do danych badawczych, usług chmurowych oraz zaawansowanych narzędzi analitycznych. Dzięki temu naukowcy z różnych dziedzin będą mogli szybciej i efektywniej prowadzić badania, korzystając z zasobów zgromadzonych w ramach sieci europejskich i krajowych infrastruktur badawczych. EOSC został uznany przez Komisje Europejską jednym z kluczowych priorytetów w Agendzie Europejskiej Przestrzeni Badawczej na lata 2025–2027.
Strategiczny rozwój Partnerstwa EOSC jest koordynowany przez tzw. Zarząd Trójstronny (ang. Tripartite Governance): Komisję Europejską, rządy państw członkowskich i stowarzyszonych UE, a także Stowarzyszenie EOSC (EOSC Association) – organizację skupiającą m.in. uczelnie, agencje finansujące badania dostawców usług informatycznych.
W fazie pilotażowej NCN będzie współpracować z organizacjami i instytucjami badawczymi z całej Europy, reprezentującymi różnorodne europejskie, krajowe i tematyczne obszary nauki. Jednocześnie, w ramach działalności węzła krajowego EOSC-PL, prowadzone będą inicjatywy włączając w działania Federacji EOSC podmioty polskiego środowiska naukowego, w tym członków sieci EOSC Polska, do której należą polskie uczelnie, Instytut Oceanologii PAN, Instytut Badań Literackich PAN, Centrum Technologii Językowych CLARIN-PL, Polskie Konsorcjum Polarne, Instytut Geofizyki PAN, Ośrodek Przetwarzania Informacji PIB, Sieć Łukasiewicza, Centrum SOLARIS, Centrum Analiz Geoprzestrzennych i Satelitarnych.
