EOSC National Tripartite Event Poland 2025
25 marca 2025 r. w Krakowie Narodowe Centrum Nauki (NCN) zorganizowało trzecią edycję wydarzenia EOSC National Tripartite Event Poland 2025 (NTE Poland 2025). Wzięło w nim udział 24 ekspertów reprezentujących 14 instytucji badawczych, 4 organizacje finansujące naukę oraz 6 infrastruktur badawczych.
Wydarzenie zainaugurowali prof. Krzysztof Jóźwiak, Dyrektor Narodowego Centrum Nauki oraz Michał Goszczyński, Zastępca Dyrektora Departamentu Innowacji i Rozwoju w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W swoich wystąpieniach podkreślili oni strategiczne znaczenie EOSC dla zwiększania innowacyjności, konkurencyjności i efektywności polskiej nauki. Podczas inauguracji zaprezentowano również sukces krajowego środowiska naukowego – wybór polskiego węzła krajowego EOSC-PL do grona 13 organizacji budujących Federację EOSC.
Przedstawiciele Zarządu Trójstronnego EOSC określili priorytety w okresie budowy Federacji EOSC. Kathrin Winkler z Komisji Europejskiej wskazała na potrzebę większej widoczności i wykorzystania węzła europejskiego EOSC EU oraz zwiększanie zaangażowania w struktury federacyjne. Volker Beckmann, wiceprzewodniczący Rady Sterującej EOSC, zaapelował o wypracowanie stabilnego modelu działania EOSC po 2027 r. oraz współpracę z innymi inicjatywami europejskimi, w tym EuroHPC i Europejskimi Przestrzeniami Danych. Karel Luyben, prezydent Stowarzyszenia EOSC, podkreślił rolę tej organizacji jako reprezentanta interesariuszy i poinformował o złożeniu wniosku do Komisji Europejskiej o powierzenie jej zarządzania Federacją EOSC.
W sesjach tematycznych zaprezentowano krajowe inicjatywy wspierające rozwój EOSC. Jarosław Protasiewicz (OPI PIB), przedstawił działania na rzecz tworzenia zaufanych środowisk gromadzących dane o polskiej nauce oraz omówił dostępne możliwości finansowania rozwoju infrastruktur badawczych w ramach konkursów prowadzonych przez OPI PIB. Wojciech Sylwestrzak (ICM UW), Norbert Meyer (PCSS) oraz Roksana Wilk (ACK Cyfronet AGH) zaprezentowali nowe projekty i koncepcje ukierunkowane na rozwój infrastruktury oraz usług wspierających EOSC.
Dyskusja panelowa poświęcona była wyzwaniom w obszarze danych dziedzinowych, podkreślając ich heterogeniczność. Krzysztof Kurek (NCBJ) wskazał na ograniczenia w dostępności danych z CERN, w przeciwieństwie do danych astrofizycznych. Wojciech Fendler (ABM) i Michał Seweryn (BBMRI-PL) zwrócili uwagę na bariery techniczne, prawne i społeczne w dostępności danych medycznych, w tym kwestie zaufania społecznego. Natomiast Tomasz Parkoła (PCSS) i Maciej Piasecki (CLARIN-PL) stwierdzili gotowość infrastruktur HSS do udziału w EOSC, jednak wymagającą bardziej precyzyjnego zdefiniowania wymagań formalnych.
W czasie sesji zamykającej wydarzenie omówiono praktyczne aspekty interoperacyjności, trwałości rozwiązań i wdrażania zasad FAIR oraz wykorzystania grafów wiedzy. Marcin Wichorowski (IO PAN) podzielił się doświadczeniem interoperacyjności danych w projektów SIOS i ECUDO. Magdalena Szuflita-Żurawska (PG) omówiła trwałość narzędzi wspierających zrządzania danymi badawczymi, a Maciej Maryl (IBL PAN) przedstawił zastosowanie grafów wiedzy w oparciu o projekty GRAPHIA i LUMEN.
Wydarzenie odbyło się w przełomowym momencie, gdy trwają prace nad kształtem przyszłej Federacji EOSC – systemu umożliwiającego ponadnarodowe współdzielenie cyfrowych zasobów naukowych. Spotkanie pokazało zarówno dotychczasowe osiągnięcia, obecne wyzwania, jak i ogromny potencjał EOSC dla europejskiej społeczności badawczej w przyszłości.
