Warsztaty z zarządzania danymi badawczymi podczas Dni NCN w Rzeszowie
📅 13 maja 2025 r. w ramach Dni NCN w Rzeszowie, odbyły się warsztaty dotyczące planów zarządzania danymi, skierowane do naukowców i osób wspierających badania naukowe. Spotkanie zgromadziło 30 uczestników reprezentujących różne grupy – od doktorantów, przez doświadczonych badaczy, po data stewardów i pracowników administracyjnych. Warsztaty poprowadził Zespół ds. Otwartej Nauki.
🧠 Część teoretyczna – wprowadzenie do zarządzania danymi badawczymi
W pierwszej części warsztatów uczestnicy zostali wprowadzeni w kluczowe zagadnienia związane z otwartą nauką i zarządzaniem danymi badawczymi, w tym:
- znaczenie zarządzania danymi badawczymi – zarówno w kontekście jakości badań, jak i przejrzystości oraz możliwości ponownego wykorzystania danych,
- przesłanki naukowe, społeczne i ekonomiczne otwierania danych badawczych,
- międzynarodowe i krajowe regulacje wspierające otwartość, w tym Politykę NCN dotyczącą otwartego dostępu do publikacji (2020).
Ważnym elementem tej części spotkania było omówienie wymogów dotyczących Planu Zarządzania Danymi (DMP) dla projektów finansowanych ze środków NCN. Omówiono terminologię i standardy FAIR w zarządzaniu danymi badawczymi, otwarte licencje oraz wytyczne OpenAIRE dla metadanych. Ponadto przedstawiono etapy zarządzania danymi, od ich wytworzenia po archiwizowanie i udostępnianie.
W ramach części teoretycznej przedstawiono również strukturę prawidłowo przygotowanego Planu Zarządzania Danymi (DMP). Uczestnicy zapoznali się z poszczególnymi sekcjami DMP i zaleceniami dotyczącymi ich wypełniania oraz zasadami oceny w czasie raportowania końcowego.
🛠 Praca warsztatowa
Po części wprowadzającej uczestnicy zostali podzieleni na cztery zespoły robocze według dziedzin:
- Nauki Humanistyczne, Społeczne i o Sztuce (HS) – 2 grupy,
- Nauki ścisłe i techniczne (ST) – 1 grupa,
- Nauki o życiu (NZ) – 1 grupa.
Każda grupa otrzymała specjalnie przygotowany Plan Zarządzania Danymi (DMP) odpowiadający specyfice danej dziedziny. Dokumenty te zawierały zarówno elementy poprawnie opracowane, jak i fragmenty z błędami, nieścisłościami lub brakami.
Celem pracy było:
- uważne przeanalizowanie DMP i dokonanie jego eksperckiej recenzji,
- zidentyfikowanie sekcji opracowanych poprawnie i zgodnie z zasadami FAIR, politykami grantodawców (np. NCN) i przepisami prawnymi (np. RODO),
- wychwycenie nieprawidłowości – takich jak błędne licencje, nieprecyzyjne opisy danych, brak wskazania repozytorium, niejasne przypisanie odpowiedzialności za proces zarządzania danymi,
- jakościowa i ilościowa ocena każdej sekcji DMP okiem eksperta,
- sformułowanie rekomendacji dotyczących Planu.
Uczestnicy wcielili się w rolę recenzentów, ucząc się oceniać dokument nie tylko z perspektywy autorów, ale także potencjalnych odbiorców, interesariuszy i instytucji finansujących.
Wyniki analizy zostały przedstawione podczas sesji grupowej – każda grupa omówiła swój przypadek, wskazując mocne strony DMP, błędy oraz zaproponowane poprawki. Wspólna dyskusja pozwoliła uczestnikom porównać podejścia i lepiej zrozumieć wyzwania związane z tworzeniem planów zarządzania danymi w różnych dziedzinach nauki.
