Program „Data Steward – zarządzanie danymi badawczymi” na Uniwersytecie Śląskim

Pełna nazwa instytucji: Uniwersytet Śląski w Katowicach

Adres: ul. Bankowa 12, 40-007 Katowice Kategoria: Rozwój kompetencji, Struktury i polityki

Otwarta nauka oznacza nową kulturę prowadzenia badań, której fundamentalną wartością jest równy i nieograniczony dostęp do wiedzy naukowej. Otwartość i transparentność w nauce przynoszą wymierne korzyści nie tylko środowisku akademickiemu, ale także społeczeństwu obywatelskiemu i władzom publicznym, na poziomie lokalnym i centralnym. Założenie to stało się podstawą prawa polskiego i europejskiego, regulującego otwarty dostęp do danych, jak również polityki wdrażanej przez krajowe i europejskie agencje finansujące badania naukowe. Założenia te towarzyszą także Uniwersytetowi Śląskiemu w Katowicach w podejmowaniu kolejnych decyzji i działań zapewniających najwyższe standardy naukowe i nieograniczony dostęp do najnowszej wiedzy jako dobra publicznego. W ramach wdrażanej na uczelni od kilku lat instytucjonalnej polityki otwartego dostępu, w roku 2023 uruchomiono program „Data Steward – zarządzanie danymi badawczymi” na Uniwersytecie Śląskim. Jego celem jest utworzenie zespołu dziedzinowych data stewardów, przed którymi stoją zadania związane z fachowym wspieraniem naukowców i zespołów badawczych Uniwersytetu Śląskiego w zakresie zarządzania danymi badawczymi. Uczelnia w ramach programu zapewnia możliwość rozwoju zawodowego w postaci m.in. specjalistycznych szkoleń dla pracowników pełniących rolę data stewardów. Finansowanie działań na rzecz utworzenia i wyszkolenia zespołu odbywa się w ramach budżetu Inicjatywy Doskonałości Badawczej, czyli strategicznego badawczo-rozwojowego programu uczelni, ze środków finansowych pozyskanych w związku z udziałem Uniwersytetu w programie Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza i otrzymaniem z Ministerstwa Edukacji i Nauki 2% zwiększenia subwencji na okres 2020–2025.

Ponadto, w grudniu 2023 r. dla laureatów i aplikantów programu „Data Steward – zarządzanie danymi badawczymi” na Uniwersytecie Śląskim zorganizowany został cykl eksperckich wykładów i warsztatów w formule Data Steward School. Uczestnicy brali udział w intensywnym, 10-dniowym kursie z dziedzinowego zarządzania danymi badawczymi. Inicjatywa została sfinansowana ze środków projektu pt.: „Jeden Uniwersytet – Wiele Możliwości. Program Zintegrowany” w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. Celem Data Steward School było zdobycie wiedzy i kompetencji niezbędnych do pełnienia roli data stewarda w konkretnej dziedzinie/dyscyplinie naukowej. Uczestnicy poznali kluczowe zagadnienia i nabyli kompetencje związane z gromadzeniem, archiwizowaniem i otwieraniem danych badawczych, z uwzględnieniem standardu FAIR,  kwestii ochrony prawnej i bezpieczeństwa technicznego danych. Ponadto omówiona została przyszłość zarządzania danymi badawczymi w ramach Europejskiej Chmury Otwartej Nauki (ang. European Open Science Cloud/EOSC). 

Program Data Steward School realizowany był przez wybitnych polskich ekspertów i praktyków reprezentujących krajowe instytucje zaangażowane we wdrażaniu rozwiązań w obszarze otwartej nauki. W skład zespołu eksperckiego weszli: Maciej Melon z Instytutu  Filozofii i Socjologii PAN, Tomasz Parkoła z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego, Cezary Rosiński, Bartosz Szleszyński, Magdalena Wnuk, Tomasz Umerle z Instytutu Badań Literackich PAN, Magdalena Szuflita-Żurawska z Politechniki Gdańskiej, Marcin Wichorowski z Instytutu Oceanologii PAN, Jan Wieczorek i Marcin Oleksy z Politechniki Wrocławskiej/CLARIN-PL, Roksana Wilk z Cyfronet AGH, Jakub Wyczik, Uniwersytet Śląski w Katowicach (kolejność alfabetyczna). Data Steward School ukończyło 15 pracowników Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach.